inleiding
We weten vaak niet hoe we moeten omgaan met verdriet van anderen. Men weet niet
hoe het gesprek te beginnen, wat te zeggen, en men is bang om de verkeerde dingen te zeggen. Bij velen leeft de gedachten dat het beter is dergelijke onderwerpen niet aan te roeren bij kinderen en jongeren. Ze denken dat als ze er niet over praten ,ze er niet meer aan zullen denken. Maar ze zouden moeten beseffen dat het schadelijker is voor kinderen als de volwassenen het onderwerp omzeilen en hen proberen te beschermen tegen de realiteit van door, afscheid en verlies.
Jonge kinderen hebben het vermogen om adequaat om te gaan met moeilijke situaties. Ze kunnen heel attent omgaan met verdriet, en volwassen kunnen hiervan iets leren. Kinderen zijn zeer attent en bezorgd. Kinderen willen over hun gevoelens praten, maar niet zoals volwassenen dit vaak doen. Het gaat meer in de zin van : Praat het uit , dan kan je verder met jou leven. Kinderen bedoelen hiermee dat ze verhalen vertellen over hun leven, hier komen ook personen in voor die overleden zijn.
De uiteindelijke reden waarom men het vaak zo moeilijk vindt om met kinderen over de dood te praten , is omdat we vaak niet weten wat te zeggen. Volwassen voelen hun vaak zelf onaangenaam bij de gedachte van dood.
waar moeten we rekening bij houden?
we mogen niet vergeten dat het leven van het kind niet meer het zelfde zal zijn. Dood verandert individuen en families voor altijd, dit wil niet zeggen dat ze nooit meer vreugde, vrolijkheid en plezier zullen beleven. Het doel is eigenlijk dat de kinderen de ervaring van het rouw heen komen zonder dat er ernstige schade voor het lichamelijke, emotionele of geestelijke welzijn ontstaat. Rouw is een complex en volkomen natuurlijk en noodzakelijk mengsel van gevoelens. Het doel moet niet zijn om het kind te genezen, maar we moeten omstandigheden gaan creëren waarin het kind kan rouwen.
Er is geen genezing voor verdriet, aandacht en genegenheid doen meer dan welk geneesmiddel ook, daarom moeten we heel voorzichtig omgaan met kinderen die aan het rouwen zijn want hoe meer we als volwassen proberen het verdriet van het kind op te lossen , hoe meer weerstand een kind biedt.
Er is weinig verandering in het gedrag van het kind, behalve wat teruggetrokken en misschien een achteruitgang in hun prestaties op school.
wat kunnen we doen om het kind te helpen in het rouwproces?
- Helpen is vooral luisteren als een kind zijn gevoelens van pijn of droefheid uitspreekt of tot uiting brengt in zijn spel. Hiermee kan men voor een stuk de zware last van de kleine schouders wegnemen.
- Je moet de kinderen de boodschap mee geven dat het normaal is dat ze iemand missen omdat ze van die persoon houden, zo leren ze dat liefde en verdriet dicht bij elkaar liggen, dat verdriet te maken heeft met houden van, en dat het leven ook betekent dat men kan houden van mensen.
- Het beste is ook dat je de kinderen duidelijk maakt dat als iemand dood is, maar dat het niet betekent dat we niet meer van die persoon kunnen blijven houden.
- Kinderen hebben veiligheid nodig om met hun gevoelens naar buiten te komen. Daarom moeten we rekening houden dat niet alle kinderen willen praten over wat er gebeurt , of toch niet op elk moment dat het jou uitkomt.
- Een goede begeleider loopt niet met een handboek met voorschriften rond, maar moedigt het kind aan te vertellen wat het beleeft in deze situatie. Het kind uitnodigen om te vertellen wat het bezighoudt, welke gedachten en emoties opkomen, en het kind een veilige en begrijpende aanwezigheid bieden.
- Het is belangrijk dat om zorgvuldig te letten op hoe men communiceert met kinderen. Kinderen hebben het moeilijk omdat ze dingen letterlijk opnemen wat volwassenen tegen hun zeggen.
- Antwoord heel eerlijk om hun vragen en bekritiseer hun niet. Ze kunnen zeer reële vragen stellen, omdat ze het rouwen soms voor zich uit schuiven tot ze voelen dat voldaan is aan hun behoefte op fysiek en psychologische veiligheid. De antwoorden moeten begrijpelijk en vooral echt zijn.
- Observeer het spel van het kind. Spelen is voor hun het meest natuurlijke instrument voor communicatie bij kinderen. In hun spel kunnen ze zich op een veilige manier gaan uiten, ze gaan angstwekkende gebeurtenissen uitspelen om het zo onder controle te krijgen.
- Het is belangrijk om het regressief gedrag te gaan accepteren. het kind gaat terug in een vorige ontwikkelingsstadium. Daarom moet je oppassen dat je niet in blijvende overbescherming gaat, inspelen op factoren die veiligheid kunnen bieden is daarom belangrijk.
- Het kind verzekeren dat men hen blijft accepteren en respecteren om hun eigen kwaliteiten, ook al hebben ze geen vader meer, geen moeder meer of geen grootouders.
- Ga bij het kind in open communicatie waarin hun waarde en hun belangrijkheid als persoon worden erkend.
- Laat kinderen hun explosieve emoties tonen zonder hun hierover een schuldgevoel te geven. Aandachtig luisteren naar de ondergrond van de emoties, hun het gevoel geven dat ze deze emoties mogen uiten.
- Je maakt het kind best duidelijk dat niemand de plaats van de overledenen ooit volledig zal innemen. Men houdt de herinneringen dat het kind heeft best instant.
- Het kind duidelijk maken dat je samen met het kind altijd wil praten over de overledenen, niet zelf steeds praten over de overledenen en ook niet over het verdriet van het kind maar het kind er zelf over laten beginnen.
- Geef juiste en directe informatie. Als men probeert informatie achter te houden voor kinderen, heeft dut gewoonlijk negatieve gevolgen. Kinderen achterhalen toch de waarheid.
- Verberg uw gevoelens niet voor de kinderen.Volwassenen hebben de neiging naar een andere ruimte te gaan om te wenen, of hun gevoelens op te kroppen tot de kinderen naar bed zijn of naar huis zijn.
- Geef hun tijd om om de dood te begrijpen. Kinderen proberen te begrijpen door vragen te stellen, door gesprek en door spel begeleid hun daar in.
- Houd er rekening mee dat kinderen niet lang met hevige gevoelens kunnen bezig zijn. Als men praat met kinderen over streven, zijn deze conversaties vaak kort. Ze veranderen snel van onderwerp en gaan spelen.
- Geef kinderen de toelating bezig te zijn met hun verdriet. Men kan het beste de kinderen laten spreken over de overledenen, zowel over de dingen die men graag had als over de dingen die men niet graag had.
- Geef gevoelens voorrang boven alles, behalve veiligheid. Hiermee wordt bedoeld dat wanneer kinderen proberen hun gevoelens te delen, dat we al de andere rest waar we mee bezig zijn even aan de kant schuiven. Men geeft hun dan de boodschap dat hun gevoelens belangrijker zijn en dat men tijd wil nemen om te luisteren.
- Informeer hen over de mogelijke reacties en gevoelens.
- Geef kinderen de verzekering dat het leven en het gezin verder gaat. Ze hebben er behoefte aan om te weten wat anders zal zijn en wat gelijk zat blijven.
- Geef kinderen de kans om hun eigen gedachte en gevoelens uit te spreken. Hun gevoelens kunnen uitspreken is zeer belangrijk om te evolueren van het ene gevoel naar het andere.
- Geef kinderen het gevoel dat ze mogen kinderen zijn. Ze hebben behoeften te ervaren dat de ouderlijke rol van zorg,liefde en discipline behouden blijft.
- Erken dat een kind meer verliest dan de dierbare persoon. Een kind drukt niet alleen gevoelens uit over de dood maar ook over de verandering zelf.
- Moedig hen aan te praten met hun vrienden. Jongeren hebben vaak de sterke behoeften om zich te voelen zoals hun leeftijdgenoten.
- Stimuleer de omgeving ook aandacht op te brengen voor de kinderen.Stuur zelf ook een kaartje naar het kind zelf.
- Accepteer de uitspraken van verdriet. Besef dat kinderen anders denken dan volwassenen. Reageer dus niet gechoqueerd op de uitlating van kinderen, luister eerder naar de gevoelens van kinderen in hun plaats van hun te vertellen wat ze moeten voelen, doen en denken.
- Vertel nooit aan kinderen dat ze zicht sterk moeten houden en niet moeten huilen. Dit is het zelfde als kinderen vertellen dat men hun gevoelens minimaliseert.
- Als kinderen overdreven actief lijken na het verlies, plan dan elke dag een moment van rust. Tien tot vijftien minuten per dag is voldoende om het kind te kalmeren.
- Let op alarmerende signalen die kunnen wijzen op abnormale rouw.De vraag is niet hoe het kind zich gedraagt maar hoe lang het kind zich zo gedraagt.
- Maak omgaan met verlies en verdriet tot een onderwerp in het lesprogramma. Zo kan je kinderen leren wat verdriet met mensen doet.
Slot
Als leerkracht is het niet gemakkelijk om met alles rekening te houden, maar als je rekening houdt met de verschillende tips en elementen dan kan je het kind toch al goed ondersteunen. We mogen niet vergeten dat we een heel belangrijke rol hebben in het rouwproces en dat elk kind anders is.
Hun gezicht ken ik nog:
doorgroefd met rimpels van lach
en mannentranen.
Hun mond stond wat scheef,
hun ogen hadden de matte glans
der jaren
en van druiven.
Hun adem ging vlug
en hun stem stokte al wat meer.
Ze zijn niet meer, de grootvaders,
hun handen rusten in het hout
van hun kist,
hun hoofden liggen in de grond
die ze bewerkten, aanbaden en verwensten.
Willie Verhegghe
